ARTROPLASTİ (EKLEM PROTEZ CERRAHİSİ)
Artroplasti, fonksiyonlarını yerine getiremeyen, ağrılı bir eklemin eklem hareket açıklığını sağlamak ve ağrıyı gidermek amacıyla cerrahi prosedürler kullanılarak yeniden yapılandırılması veya şekillendirilmesiyle yeniden işlevini kazanmasını sağlayan bir yöntemdir. Eklemin yeniden oluşturulması veya yeni bir yapay eklem meydana getirilmesi olarak tanımlanabilir. Diğer bir deyişle, hastanın hayat kalitesini düşüren, gündelik işlerini yapmasını engelleyen ve belirgin ağrı meydana getiren eklemin yeniden biçimlendirilmesini sağlayan cerrahi girişimdir. Artrit meydana gelmiş olan eklemler çelik, titanyum, vanadyum, alümünyum, kobalt, krom gibi alaşımlardan oluşan parçalar ile değiştirilerek ekleme ağrısız bir hareket açıklığı kazandırılır.
Kalça Artroplastisi (Kalça Protezi)
Kalça artroplastisi, ortopedik cerrahide çok sık yapılan, kalçada artrite bağlı olarak gelişen ağrı ve eklemdeki hareket kısıtlılığı durumlarında uygulanan ve sonuçları yüz güldürücü olan bir cerrahi yöntemdir.
Bu hastalarda tüm tedavi yöntemleri denendikten sonra hastanın şikayetleri devam ediyorsa,en son çare olarak artroplastiye başvurulur. Temel olarak yapılan işlem artrite uğramış kemik ve kıkırdağın çıkarılarak yerine metal kısımlar ve dayanıklı polietilenden oluşan yeni eklem yüzlerinin oluşturulmasıdır. Kalça artroplastisi ameliyatı yaşam kalitesini arttırmaya yönelik bir ameliyatdır.
Ameliyatın ne zaman olacağı tamamen hastaya bağlı bir konudur. Zamanlaması hasta tarafından yapılmalıdır. Kalça artroplastisi, yalnızca kalça artriti nedeniyle uygulanmaz. Kalçanın boyun çevresinde travma sonrası meydana gelen kırıklarının bir kısmında kaynama özelliği bulunmaz.
Bu nedenle kırık parçanın ameliyatla çıkarılması ve kalçanın fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için çıkarılan parçanın yerine protez konulması gerekmektedir. Ayrıca tıp dilinde avasküler nekroz olarak adlandırdığımız kalça ekleminin baş kısmını besleyen damar yapının bir kısmının fonksiyonunu kaybederek başın canlı bölümünün ölmesi ve sonrasında buranın çökmesine bağlı gelişen kemik ve kıkırdak hasarında da kalça artroplastisi uygulanır. Avasküler nekrozun ileri evrelerinde de kalça protezi ile tedavi edilir.
Kalça artroplastisinde hastanın yaşam kalitesini arttırabilmek amacıyla birçok cerrahi yöntem geliştirilmiş, kullanılan sistemin dayanıklılığını ve ömrünü uzatmak amacıyla pek çok farklı metal, seramik veya polietilen kullanılmıştır. Hangi cerrahi yöntemin ya da hangi malzemenin hastanın açısından daha iyi olacağına hastaya ait faktörler ve hekimin eğitimine göre karara verilmelidir.
Total kalça protezi
Kalça artroplastisinde, ekleme yerleştirilen parçaların tespiti için iki yöntem kullanılmaktadır. Çimentolu kalça protezinde, protez kemiğe polimetil metakrilat denilen tıbbi bir yapıştırıcı ile tespit edilir. 1950’ lerde kullanılmaya başlanan ilk kalça protezleri çimentolu olarak hazırlanmıştır. Çimentolu kalça protezi, eklem uyumunun sağlanması ile 25 yıla kadar sorunsuz kullanılabilmektedir. 3. kuşak çimentolama yöntemlerinin kullanılmaya başlanmasıyla çimentolu kalça protezinin ömrü uzamıştır. 3. kuşak çimentolama , çimentolanan bölgenin basınçlı su ile yıkanması, tamamen kuru bir çimentolama alanı yaratılması ve çimentolamanın yüksek basınçlı yüksek akışkan çimento ile yapılmasıdır. 70 yaş üzeri ve kemik erimesi fazla olan hastalarda tamamen çimentolu protezler kullanılması uygundur.
Çimentosuz kalça protezleri ise özel hazırlanan ve kemiğin gelişimine uygun olarak kemikle bütünleşen parçalardan oluşur. Çimentosuz protezler leğen kemiğindeki yuvaya ve uyluk kemiği içerisine sıkıştırılarak yerleştirilir. Sıkıştırılarak çakılan protezlerin üzerindeki gözeneklerin içine doğru büyüyen kemik, protez ile kemiğin birbirine kaynamasını sağlar. Ayrıca kalça protezinde kullanılan ve hidroksi apatit denilen biyolojik kaplama ile kemik-protez kaynaması hızlandırmaktadır. İleri yaş ve şiddetli kemik erimesi olanlar dışında günümüzde çimentosuz protezler tercih edilmektedir.
Kullanılan malzemeye göre üç tip protez çeşitliliği bulunmaktadır.
Metal baş-plastik yuva; İlk dizayn edilen ve uzun yıllardır kullanılan protez tipidir. Son zamanlarda polietilenden yapılan plastik yuva teknolojisindeki gelişmeler neticesinde seramik yuvalara benzer dayanıklılığa ulaşmıştır. Plastik yuvalarda “oxinium” adı verilen özel kaplamalı başlar sayesinde seramik baş ve seramik yuva kullanımına yakın değerlerde dayanıklılık elde edilmiştir.
Seramik baş- seramik yuva; Son yıllarda kullanılmaya başlayan ve sürtünmeye karşı çok dayanıklı bir sistemdir. Genç, aktif, kilo problemi olmayan kadınlarda tercih edilir.
Metal baş-metal yuva; Alınanabilecek darbeye ve sürtünmeye karşı en dayanıklı protez tipidir. Aşırı aktif, şişman hastalarda ve genç erkeklerde tercih edilir.
Yüzey Artroplastisi
Yüzey kaplama kalça protezlerinde, klasik kalça protezlerinden farklı olarak kalça ekleminin baş kısmı kesilmeden biçimlendirilmektedir. Yerleştirilen protezin alt kısmı ise başa çimento ile tutturulmaktadır. 50 yaş altı erkek ve menapoza girmemiş kadınlarda tercih edilen bir yöntemdir. Tamamen kemik stoğunu korumaya yönelik bir girişimdir.
Total kalça protezine göre daha yüksek fonksiyonel kapasite elde edilebilir. Daha az rehabilitasyon ihtiyacı, hızlı düzelme ve işe dönüş söz konusudur. Protez normal anatomiye uygun olup, eklem hareket açıklığını korur.
Kalça Eklemine PRP Uygulaması
PRP (Platelet Rich Plasma) trombositten zengin plazma anlamına gelmektedir. Trombositlerin, aktive oldukları zaman büyüme faktörleri olarak bilinen iyileştirici proteinler salgılayarak dokuları iyileştirip yenileme özelliğine sahip olurlar. Bu tedavi yönteminde alınan trombositler hastanın kendi kanından alınan örnekten ayrıştırılarak elde edilir ve kalça eklemindeki artrit nedeniyle hasar gören bölgeye enjekte edilir. Ayrıca “sessiz lokal kök hücrelerini” aktive ederek trombositlerin konsantrasyonunu artırarak doku iyileşmesini dramatik olarak hızlandırırlar.
